bcw_banner
. © 2004-2006 Bractwo Czarnej Wody
bobr

Bóbr europejski, Castor fiber, ssak z rzędu gryzoni. Długość ciała osiąga 75–100 cm, ogona 30–35 cm, waga 18–30 kg. Masywna budowa ciała; futro bardzo gęste, od szaro- do czarnobrunatnego; ogon spłaszczony, pokryty łuskami, uszy i oczy małe, palce tylnych nóg spięte błoną pławną.

Zamieszkuje stojące i płynące wody w lasach liściastych o bogatym podszyciu. Prowadzi aktywny tryb życia o zmierzchu i w nocy. Jest znakomitym pływakiem, świetnie nurkuje, pod powierzchnią wody może przebywać nawet do 15 min. Kopie nory w przybrzeżnych skarpach lub buduje żeremia z gałęzi i mułu, do których wejścia zawsze znajdują się pod wodą. Na szczególną uwagę zasługują jego mocne, niezwykle silne zęby, którymi jest w stanie ścinać drzewa nawet o dużej średnicy.

Żyje w stadach rodzinnych, przez całe życie pozostaje monogamistą. Jego pokarm stanowią przybrzeżne krzewy, liście, kora, miękkie drewno.

Dawniej występował w całej Europie i środkowej Azji, dzisiaj jeszcze tylko w niektórych regionach Europy: Rodan, środkowa Łaba, południowa Norwegia, w Polsce na Suwalszczyźnie.

Biotop:

Bóbr związany jest nierozerwalnie ze środowiskiem wodnym. Większość stanowisk przypada na wolno płynące rzeki. Osiedla się także na brzegach jezior, bagnach, rowach melioracyjnych itp. Bobry lubią, gdy w pobliżu mają pod dostatkiem ulubionej bazy pokarmowej, którą stanowi głównie drewno miękkich drzew. Preferują nizinny krajobraz żyznych dolin rzecznych. Mogą bytować w pobliżu ludzi, jeśli nie są zbytnio niepokojone. Obecność osiki i wierzby znacznie zwiększa atrakcyjność środowiska preferowanego przez bobry. Gatunek ten w drugiej połowie XIX wieku został niemalże wytępiony zarówno w Europie, jak i w Azji. Na początku XX wieku występował tylko nielicznie w Norwegii, ZSRR, Mongolii, Polsce, Niemczech i Francji. Dzięki reintrodukcjom, zapoczątkowanym wpierw w Skandynawii znacznie zwiększył liczebność. Obecnie także w Polsce odbudowa jego pogłowia jest bardzo zaawansowana. W naszym kraju najliczniej występuje w północno-wschodniej części. Dzięki wspomnianym wyżej reintrodukcjom pojawia się coraz liczniej, zwłaszcza we wschodniej i północnej części kraju.

Behawior:

Doskonale przystosowany do wodnego trybu życia bóbr, pływa z reguły powoli, ale wytrwale. Bez problemów nurkuje, a pod wodą może jednorazowo przebywać nawet około 10 minut. Aktywność bobra jest niemalże wprost proporcjonalna do temperatury otoczenia. Jest to jednak zwierzę ostrożne i dlatego przeważnie żeruje pod osłoną nocy. Zaniepokojny bóbr na wodzie nurkuje, alarmując pozostałych członków rodziny silnym uderzeniem płaskiego ogona. Raczej rzadko odzywa się, najczęściej podczas rui. Większość czasu pochłania mu [patrol zbiornika o świcie] odżywianie i gromadzenie materiałów budowlanych. Dzięki silnym siekaczom i sprawnym łapkom potrafi bardzo przekształcić swoje otoczenie i to w stosunkowo krótkim czasie. Jest typowym roślinożercą. W lecie chętnie zjada delikatne rośliny nadbrzeżne i wodne. Za to wraz ze schyłkiem sezonu wegetacyjnego, przechodzi na korę, wyraźnie preferując miękkie gatunki drzew. Najbardziej odżywcza kora pokrywa gałęzie wysoko w koronie drzewa. Dlatego też bóbr, aby się do niej dostać, musi ściąć całe drzewo. Robi to zawsze niezwykle precyzyjnie. W ten sposób może nie tylko zaspokoić bierzące potrzeby pokarmowe, ale również odłożyć część gałązek na zimę, w postaci stosów. Niejadalne pnie przecina na mniejsze kawałki i używa do budowy i podtrzymywania tam oraz tzw. żeremia, czyli gniazda, do którego wejście zawsze prowadzi pod wodą. Na powalenie drzewa o pniu o średnicy około 20 centymetrów, wystarcza z reguły jedna tylko nocka. Bobry doskonale i z wyprzedzeniem reagują na zbliżającą się suszę lub nadmiar wody. Regulują poziom wody za pomocą skomplikowanej sieci tam i zapór, starając się utrzymywać równy poziom wody. Budowa tamy charakteryzuje się skutecznością i prostotą. Bóbr przykładowo ciągnie gałąź zawsze od grubszego końca. Stara się zawsze umieścić w górę prądu wody. Dzięki temu woda sama niesie go na koronę tamy, gdzie układa gałęzie i muł. Wiele wskazuje na to, że zasadniczym, a może nawet jedynym bodźcem budowania i pielęgnowania tam jest przepływająca woda. Ponadto bobry poświęcają swój czas na kopanie nor, wykonywanie kanałów, rowów podwodnych i kopców zapachowych, stanowiących ważną informację dla innych bobrów. Najczulsze zmysły to słuch i węch. Dobrze też jest rozwinięty zmysł dotyku. Żyje przeważnie w grupach rodzinnych, a przy większym zagęszczeniu tworzy całe kolonie.

Rozród:

Ruja zasadniczo wypada na styczeń i luty, ale jest też możliwa w innym okresie. Do kopulacji dochodzi najczęściej w wodzie lub w norze. W przypadku niezapłodnienia, może po około dwóch tygodniach dojść do ponownej kopulacji. Gody nierzadko odbywają się za dnia, a podczas nich bobry zachowują się głośno i często popiskują. Młode rodzą się najczęściej w maju i czerwcu. Przeważnie przychodzą na świat 2 lub 3 maluchy. Ważą około 0,5kg i parę godzin po porodzie otwierają oczy. Są już pokryte futerkiem. W tym okresie rodzice bardzo dbają o ich bezpieczeństwo. Niekiedy w wychowie młodych pomaga też rodzeństwo z poprzedniego miotu. Po urodzeniu i w pierwszych dniach życia samica intensywnie wylizuje młode. Jeżeli którekolwiek z nich wpadnie do wody wewnątrz żeremia, starsze osobniki wyciągają go i popychają na suche miejsce. Małe, dostosowując się do trybu życia rodziny, ssą najaktywniej w ciągu dnia. W nocy śpią, gdyż starsze osobniki są wówczas z reguły poza gniazdem. Okres laktacji trwa około 3 miesiące. Mleko jest bardzo odżywcze i zawiera dwukrotnie więcej tłuszczu niż mleko krowy. Pod koniec drugiego tygodnia życia, bobrzęta próbują już zgryzać rośliny. Szybko też uczą się pływać i nurkować. Jednak dopiero po 2 miesiącach ich futerko jest wodoodporne. W wieku tygodnia niezdarnie próbują naśladować starszych przy higienie osobistej. Rosną bardzo szybko, absorbując dużo czasu i energii osobnikom dorosłym. Dojrzałość osiągają po 1,5 roku lub później. Żyją około dwudziestu lat.